Katar po polsku

Jak słyszę, że staniemy się kolejnym Katarem czy Kuwejtem, bo w łupkach mamy tyle gazu ziemnego, iż nie tylko uniezależnimy się od Rosji, ale szybko ją sami zagazujemy – to w pamięci stają obrazy z obecności przy narodzinach dwóch wcześniejszych polskich energetycznych eldorado. Miało być pięknie, a wyszło jak zawsze.

Raz było to w Karlinie, na przełomie 1980/81 roku tamtego wieku, kiedy trąbiono o odkryciu tak potężnych złóż ropy naftowej, że w rurociągu Przyjaźń miała popłynąć w drugą stronę. A potem, to pierwsze lata 90., w okolicach Jastrzębia i Rybnika na Śląsku, gdzie mieliśmy mieć tak olbrzymie ilości gazu w pokładach węgla, że spekulowano o zakorkowaniu gazociągów na wschodniej granicy i wtłoczenie w system śląskiego metanu, który będziemy sprzedawać w Europie, jak świeże bułeczki.

W jednym i drugim przypadku mówiło się, że mieliśmy Kuwejt za miedzą, tylko radzieccy nie pozwolili nam jej przejść i trzymali nas, w imię polityki zniewolenia, na krótkiej smyczy energetycznej. W grudniu 1980 r. w Karlinie trysnęła ropa, ale jakoś niefortunnie się zapaliła, a o płomieniu ognia wnet dowiedział się cały świat. To miały być właśnie te złoża, których wcześniej Sowieci nie pozwolili nam tknąć. Zresztą, nie tylko ropy na Pomorzu. Wszyscy wówczas wiedzieli, że zakazali nam wydobywać przebogatą rudę żelaza z okolic Suwałk, żeby wciskać nam byle co z Krzywego Rogu; mieliśmy też szlaban na wydobycie ropy znad Bugu, bo główne złoża leżały po tamtej stronie rzeki. A do olbrzymich złóż rud uranu w Sudetach mogliśmy się dorwać dopiero wówczas, kiedy nic z nich nie zostało. Tak było.

Więc gdy ogień pojawił się w Karlinie, to zapalił wyobraźnię. Moskwie pokazywaliśmy, jak kilka miesięcy wcześniej Kozakiewicz, odpowiedni gest. Problem był tylko jeden: jak zgasić tę gazową świeczkę? Byłem przy tym – nielegalnie przemycony – wraz z grupą strażaków oraz ratowników górniczych i chemicznych z Krakowa i Katowic. Po wielkiej ropie w Karlinie zostały tylko wspomnienia. W mojej pamięci pozostała ona za sprawą naszych strażaków i radzieckich specjalistów od gaszenia płonących szybów.

Było tak: nasi tradycyjnie lali wodę na buchający w górę (gdzieś 20 – 30 metrowy) płomień – i nic. A bez ugaszenia nie było szans na zaczopowanie otworu i podłączenia go do rury. Na ratunek, na prośbę władz, ściągnięto ekipę chyba ze złóż kaspijskich. Całej sprawie nadano odpowiednią oprawę propagandową, bo oto ZSRR – tak wytykany i przeklinany na wszelkie sposoby – śpieszy nam z bezinteresowną pomocą. Radziecka technologia gaszenia opierała się na jakimś olbrzymim silniku rakietowym, którego moc miała zdmuchnąć płomień, jak dmuchamy na świeczkę. Pamiętam, że ustawienie tego sprzętu trwało parę dni. Przyglądali się temu nasi strażacy, ale nie próżnowali. Wykombinowali coś takiego: zaczęli kilkoma sikawkami, z różnych stron, podnosić przy pomocy wody płomień do góry. Nie wiem, ile było prób nieudanych? Trudna sztuka. Aż wreszcie dźwigali ogień wodą, dźwigali – aż zgasł. Brawa, okrzyki hurra!, ale też atmosfera stała się nerwowa. Konsternacja. Radzieccy przelecieli tysiące kilometrów, żeby nam pomóc, a tu dupa blada. Kolejny gest Kozakiewicza w ich stronę? Problem polityczny. Rozwiązał go jakiś pułkownik wojska, który wyjął rakietnicę i strzelił w tryskającą ropę. Znowu buchnął płomień. Radzieccy odpalili silnik, który błyskawicznie go zdmuchnął. Wszyscy byli pod wrażeniem. To poszło w świat.

Sprawa poszukiwań wielkiego gazu na Śląsku nie miała już takich spektakularnych momentów. Pojawiły się dwa znane koncerny: Amoco i Texaco. Nie przyjechały wiercić w ciemno, ale po analizie zdjęć z satelitów szpiegowskich, które mówiły, że w złożach węgla muszą być ogromne pokłady gazu. Amerykanie głośno weszli, cicho wyszli. Nici z Kataru. Metan wydobywamy, ale tyle – w skali potrzeb krajowych – co kot napłakał.

Jeżeli chodzi o bogactwa naturalne w ogóle, to Polskę można zaliczyć do wybranych narodów Europy. Pod nogami mamy wszystko. Ale niekoniecznie to samo i tyle, co szejkowie z Kuwejtu i Kataru. Więc proponuję daleko idącą ostrożność w rozdzielaniu 1,5 bln m sześć. gazu, który rzekomo drzemie w pokładach niekonwencjonalnych (łupkach) na Pomorzu i w Wielkopolsce. Nie zrywajmy jeszcze gazowych umów z Rosją, nawet w mediach, nie odwracajmy się plecami od Gazociągu Północnego, nie zapominajmy o gazoporcie w Świnoujściu, bo natura może nam po raz trzeci pokazać gest Kozakiewicza.